घर मालकाच्या मृत्यूनंतर वारसाकडे मालमत्ता हस्तांतरित कशी होणार..? वाटणी कशी होते, जाणून घ्या...

घर मालकाच्या मृत्यूनंतर वारसाकडे मालमत्ता हस्तांतरित कशी होणार..? वाटणी कशी होते, जाणून घ्या...

जनहितार्थ- 

Property Transfer Rules: जर इच्छापत्र तयार न करता एखाद्या व्यक्तीचे निधन झाले तर अशा परिस्थितीत संपूर्ण कुटुंब कायदेशीर अडचणीत अडकते. मालमत्तेच्या हस्तांतरणाच्या प्रकरणांना कोर्टात बराच वेळ जातो...

अशी प्रकरणे वारंवार सामोरे येतेय जिथे घराचा मालकाचे मृत्यूपत्र न लिहिता निधन होते आणि नंतर मालमत्तेबाबत अनेक कायदेशीर गुंतागुंत निर्माण होते. या कायदेशीर गुंतागुंत टाळण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे तुमच्या हयातीत इच्छापत्र तयार करणे. तुमच्या इच्छेनुसार तुमच्या जवळच्या व्यक्तीला नॉमिनी बनवा जेणेकरून मालमत्तेची विभागणी होणार नाही. जेव्हा एखाद्या मालमत्तेच्या मालकाचे निधन झाल्यांनतर त्यांच्या कायदेशीर वारसांना मृत व्यक्तीची मालमत्ता त्यांच्या नावावर हस्तांतरित करावी लागते.

◆ मृत व्यक्तीच्या मालमत्तेच्या हस्तांतरणाची प्रक्रिया : 

हस्तांतरणाच्या प्रकारावर अवलंबून असेल. जर मृत व्यक्तीने इच्छापत्र केले असेल तर मालमत्तेची मालकी हस्तांतरित करण्याची प्रक्रिया अधिक सुलभ होते. परंतु, इच्छा नसल्यास आणि अनेक वारस असल्यास प्रक्रिया गुंतागुंतीची होऊ शकते.

मृत्युपत्र नसल्यास मालमत्तेचे हस्तांतरण

मृत्यूपत्रात सामान्यतः लाभार्थी किंवा कायदेशीर वारसाची माहिती स्पष्टपणे नमूद केली जाते, जे मृत व्यक्तीच्या प्रॉपर्टी आणि इतर मालमत्तेचा वारसा सांभाळतील. लॉ फर्म एथेना लीगलच्या मुख्य सहयोगी नेहा गुप्ता म्हणतात की कायदेशीर वारसाच्या नावावर मालमत्ता हस्तांतरित करण्याची पहिली पायरी म्हणजे एकतर इच्छापत्र तपासणे किंवा प्रशासनाचे पत्र (LOA) मिळवणे.

इच्छापत्र एक प्रोबेट कोर्टाने प्रमाणित केलेली प्रत असते. मृत्युपत्राचा निष्पादक किंवा प्रशासक इच्छापत्राच्या प्रोबेटसाठी अर्ज करतो. न्यायालयात इच्छापत्राची वैधता आणि सत्यता निश्चित करण्यासाठी हे केले जाते. तथापि इच्छापत्रात इच्छा प्रशासकाचा उल्लेख नसल्यास किंवा प्रोबेट अनिवार्य नसल्यास, इच्छापत्राच्या लाभार्थ्यांना LOA साठी अर्ज करावा लागेल. जर मृत्यूपत्र लिहिल्याशिवाय एखाद्या व्यक्तीचे निधन झाले तरीही LOA आवश्यक असण्याची शक्यता असेल. प्रोबेट किंवा LOA आवश्यक आहे की नाही हे मालमत्ता कुठे आहे यावर अवलंबून असेल.

ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर कायदेशीर वारसाच्या नावावर मालमत्ता हस्तांतरित करण्यासाठी लाभार्थ्याला संबंधित कागदपत्रांसह संबंधित उपनिबंधक कार्यालयात जावे लागेल. कायदेशीर वारसाकडे (मृत्युपत्रानुसार) मालकी हस्तांतरित करण्यासाठी अर्जाचा नमुना, मृत्युपत्राची प्रत, मूळ मालमत्तेची कागदपत्रे, मालमत्ता मालकाचे मृत्यू प्रमाणपत्र, कायदेशीर वारस आणि मृत व्यक्तीचा ओळखपत्र आणि पत्ता पुरावा सादर करणे आवश्यक आहे.

◆ मृत्युपत्र नसल्यास मालमत्तेचे हस्तांतरण : 

जर एखाद्या व्यक्तीचा मृत्युपत्र लिहिल्याशिवाय निधन झाले तर त्या व्यक्तीची संपत्ती मृत व्यक्तीला लागू असलेल्या उत्तराधिकार कायद्यानुसार व्यक्तीच्या मालमत्तेचे वर्ग-१ वारसांमध्ये वाटप केले जाईल. सहसा पहिले वारस जोडीदार आणि मुले असतात. हिंदू उत्तराधिकार कायदा १९५६ च्या बाबतीत इच्छापत्र नसल्यास मृत हिंदू व्यक्तीची आई देखील प्रथम श्रेणी वारस असेल.